1- فارغ التحصیل دکترای گروه آب و هواشناسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی. (نویسنده مسئول). 2- گروه آب و هواشناسی، دانشکده دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی 3- گروه آب و هواشناسی، دانشکده دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی. 4- دانشجوی دکترای گروه آب و هواشناسی، دانشکده دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی.
چکیده: (1069 مشاهده)
در سالهای اخیر غبار مهمترین بحران زیستمحیطی ایران بوده است. در 25 بهمنماه 1396 گردوغبار شدیدی ایران را دربرگرفت که از دو جنبهی وسعت مکانی و زمان رخداد (زمستان) دارای اهمیت برای پژوهش بود. هدف این تحقیق تحلیل شرایط همدیدی و ردیابی این پدیده فرین است. به این منظور از دادههای ماهوارهای و باز تحلیلشده استفاده شد. دادههای سنجنده مودیس نشان داد که بیش از 60 درصد از مساحت ایران در این روز تحت تأثیر هواویزهای غباری بوده که نشاندهنده فراگیر بودن این پدیده است. بیشینه مقدار عمق نوری هواویزها در شمال شرق استان یزد به میزان 03/2 مشاهده شد. نتایج تحلیل همدید این پدیده نشان داد که در تراز دریا یک هستهی کمفشار شمال شرق و بخشهای مرکزی ایران را دربر گرفته است. در تراز 850 هکتوپاسکال وجود یک کم ارتفاع در شمال دریاچه بایکال و یک پر ارتفاع بر روی جنوب پاکستان و حرکات سیکلونی و آنتی سیکلونی ناشی از آنها منجر به همگرا شدن جریان هوا در مرکز ایران شده است. تضاد حرارتی ناشی از هوای سرد عرضهای بالا و هوای گرم عرضهای جغرافیایی پایینتر، منجر به شکلگیری هسته رودباد در تراز 500 هکتوپاسکال بر روی مرکز ایران شده است. قرارگیری هسته کمینه رطوبت در تمامی ترازها و همچنین صعودی بودن هوا (بر اساس مقادیر تاوایی) شرایط را برای خیزش گردوغبار فراگیر در ایران مهیا کرده است. تحلیل مسیریابی تودههای هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سهنقطهی جنوب غرب، مرکز و شمال شرق ایران نشان داد که مسیر انتقال تودههای هوا در تمامی بخشهای ایران غربی بوده است. بااینحال در مرکز ایران حتی در ارتفاع 500 متری نیز تودهی هوا از بیابانهای عربستان به ایران منتقلشده و منجر به انتقال غبار سنگین زمستانه به مرکز ایران شده است.
در سالهای اخیر غبار مهمترین بحران زیستمحیطی ایران بوده است. در 25 بهمنماه 1396 گردوغبار شدیدی ایران را دربرگرفت که از دو جنبهی وسعت مکانی و زمان رخداد (زمستان) دارای اهمیت برای پژوهش بود. هدف این تحقیق تحلیل شرایط همدیدی و ردیابی این پدیده فرین است. به این منظور از دادههای ماهوارهای و باز تحلیلشده استفاده شد. دادههای سنجنده مودیس نشان داد که بیش از 60 درصد از مساحت ایران در این روز تحت تأثیر هواویزهای غباری بوده که نشاندهنده فراگیر بودن این پدیده است. بیشینه مقدار عمق نوری هواویزها در شمال شرق استان یزد به میزان 03/2 مشاهده شد. نتایج تحلیل همدید این پدیده نشان داد که در تراز دریا یک هستهی کمفشار شمال شرق و بخشهای مرکزی ایران را دربر گرفته است. در تراز 850 هکتوپاسکال وجود یک کم ارتفاع در شمال دریاچه بایکال و یک پر ارتفاع بر روی جنوب پاکستان و حرکات سیکلونی و آنتی سیکلونی ناشی از آنها منجر به همگرا شدن جریان هوا در مرکز ایران شده است. تضاد حرارتی ناشی از هوای سرد عرضهای بالا و هوای گرم عرضهای جغرافیایی پایینتر، منجر به شکلگیری هسته رودباد در تراز 500 هکتوپاسکال بر روی مرکز ایران شده است. قرارگیری هسته کمینه رطوبت در تمامی ترازها و همچنین صعودی بودن هوا (بر اساس مقادیر تاوایی) شرایط را برای خیزش گردوغبار فراگیر در ایران مهیا کرده است. تحلیل مسیریابی تودههای هوا از 48 ساعت قبل از اوج غبار در سهنقطهی جنوب غرب، مرکز و شمال شرق ایران نشان داد که مسیر انتقال تودههای هوا در تمامی بخشهای ایران غربی بوده است. بااینحال در مرکز ایران حتی در ارتفاع 500 متری نیز تودهی هوا از بیابانهای عربستان به ایران منتقلشده و منجر به انتقال غبار سنگین زمستانه به مرکز ایران شده است.