مکان ها و فضاهای جغرافیایی دارای ارزش های متفاوتی هستند که از ثبات برخوردار نمی باشند و در بستر زمان دچار تحول و تغییر می‌گردند. مصداق این نمونه در محیط پیرامونی ج.ا.ا، حوزه ژئوپلیتیکی دریای خزر است که در گذشته جزو مناطق کم ارزش ژئوپلیتیکی محسوب می شده، ولی امروزه از ارزش ژئوپلیتیکی بالایی برخوردار شده است.به همین علت شناخت دقیق و مداوم محیط ژئوپلیتیکی این حوزه موضوعی تعیین کننده می باشد. یکی از ابعاد ژئوپلیتیکی بسیار مهم کشورهای حوزه خزر، بعد سیاست داخلی این کشورهاست که به علت اثرات بالای آن بر سایر مولفه های ژئوپلیتیکی این محیط و در نتیجه بر منافع ملی کشور ما، مبنایی برای تدوین این مقاله قرار گرفته است. در واقع شناخت متغیرهای ژئوپلیتیکی مرتبط با سیاست داخلی کشورهای پیرامون ج.ا.ایران در حوزه دریای خزر هدف اصلی این مقاله است. در این اثر، از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و نگارنده تلاش نموده که با انجام مطالعات کتابخانه ای و نظری، شناخت مولفه های سیاست داخلی کشورهای حوزه خزر، ارائه پرسشنامه و انجام آزمون بر روی داده های پرسشنامه، یافته های تحقیق را استخراج و نتایج تحقیق را ارائه نماید. در نهایت پنج متغیر«واگرایی، خودمختاری و جدایی طلبی»،«نوع و ساختار سیاسی حکومت»،«وفاق ملی و مشارکت اجتماعی»، «وضعیت استقلال سیاسی»،«قانون اساسی و کیفیت وضع قوانین» احصاء گردیده که به جهت اثرگذاری بسیار بالای آن بر سایر ابعاد و متغیرهای ژئوپلیتیکی، می‌تواند مبنای مطالعه‌ محیطی ژئوپلیتیکی در بعد سیاست داخلی کشورهای حوزه دریای خزر قرار گیرد تا درک درست و کامل‌تری از محیط ژئوپلیتیکی پیرامون ج.ا.ا در این حوزه بدست آید.