---

چکیده امروزه گردشگری به‌عنوان گسترده‌ترین صنعت خدماتی دنیا، جایگاه ویژه‌ای در عرصه‌های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به خود اختصاص داده است‌.‌ رشد و توسعه این صنعت در دهه‌های اخیر در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه سبب بازساخت و تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی گوناگونی در محیط و جامعه میزبان گشته است. یکی از این ابعاد بسیار مهم بحث تاثیر گردشگری بر روی کیفیت زندگی جامعه میزبان می‌باشد. که در این زمینه مطالعات اندکی انجام شده و به همین خاطر درک محدودی از این مقوله وجود دارد. نوشتار حاضر نیز با درک این موضوع سعی در بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان دارد و از این جهت شهر بندرترکمن را به-عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب نموده است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی می‌باشد و گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه در یک نمونه ۳۷۵ نفری از ساکنین شهر بندرترکمن صورت گرفته است. فرایند محاسبات در این مقاله بر اساس روش تحلیل عاملی قرار دارد. به این منظور ۴۸ شاخص در ابعاد مختلف کیفیت زندگی انتخاب شدند که این شاخص‌ها به ۴ عامل تقلیل یافته‌اند و ۷/۷۷ درصد واریانس را در بر می‌گیرند. در بین ۴ عامل برتر به ترتیب نسبت تأثیرپذیری، عامل اقتصادی ۵۶/۲۸ درصد، عامل اجتماعی- فرهنگی ۴۴/۲۱درصد، عامل فیزیکی (مسائل زیست محیطی) ۱۷۳/۱۵ درصد، عامل فیزیکی (زیرساخت ها) ۵۹/۱۲ درصد از واریانس را تبیین می‌کنند.

---

ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی برای مدیریت صنعت کشاورزی و با هدف استفاده از این منابع در کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت آب زیر زمینی دشت رزن- قهاوند توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) برای تأمین آب مورد نیاز کشاورزی می‌باشد. به این منظور از میانگین داده‌های جمع آوری شده کیفیت آب ۴۹ چاه در طول ۴ سال شامل هدایت الکتریکی، کل جامدات حل شده، pH، کلرید، سدیم و نسبت جذبی سدیم استفاده شد. ابتدا نقشه پهنه بندی کیفی پارامترهای نامبرده با استفاده از رهنمودهای تفسیر کیفیت آب ارائه شده توسط کمیته مشاوران دانشگاه کالیفرنیا (۱۹۷۴) و روش میان یابی رسم شده، سپس این نقشه‌ها با یکدیگر ترکیب شدند و در نهایت محدوده مورد مطالعه بر اساس کیفیت آب زیر زمینی برای کشاورزی به سه ناحیه با کیفیت خوب، متوسط و ضعیف تقسیم شد. همچنین نتایج نشان می‌دهد که ۷/۴۳ درصد از منطقه دارای غلظت نامناسب یون سدیم می‌باشد

---

با توجه به محرومیت جامعه روستایی، بررسی و تحلیل کیفیت زندگی این قشر از جامعه به عنوان یک ملاک سنجش در برآورده شدن نیازهای مادی و غیرمادی خانواده‌های روستایی و درک ذهنی و رضایت آن‌ها از این نیازها ضرورت می‌یابد. این مقاله نیز در پاسخ به این نیاز در دهستان مهبان شهرستان نیکشهر(در استان سیستان و بلوچستان) انجام شده است. هدف اصلی آن ارزیابی و سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و تبیین عوامل مؤثر بر آن در دو بعد اقتصادی و اجتماعی می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی(آماری) مبتنی بر تکمیل پرسشنامه است. داده-های تحقیق با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی از ۲۷۳ سرپرست خانوار نمونه در ۱۹ روستای بالای ۲۰ خانوار به-دست آمده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری (همبستگی، آزمون T تک متغیره و تحلیل واریانس) استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که میزان رضایتمندی روستاییان از کیفیت زندگی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی پایین تر از حد متوسط می‌باشد. امکانات خدماتی بیشترین(۳۶۱/۰) و تسهیلات دولتی کم‌ترین(۱۹۳/۰) تأثیر را بر میزان رضایتمندی از کیفیت زندگی دارند. همچنین مؤلفه‌های میزان تحصیلات و وضعیت شغلی با میزان رضایتمندی از کیفیت زندگی دارای ارتباط معناداری می‌باشند.

---

بهبود شرایط زیستی و دست‌یابی به زندگی بهتر از هدف‌های مهم زندگی بشر بوده است. پس از قرن‌ها تلاش و کسب تجربه روی آوردن به صنعت به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان رویکرد غالب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است. چرا که صنعت ضمن ایجاد اشتغال پایدار و دسترسی به رفاه بیشتر، بهبود کیفیت زندگی را برای روستاییان به همراه داشته است. در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی بر روی شهرک صنعتی خیام انجام گرفته، کیفیت عینی زندگی روستاییان نیشابور با استفاده از منابع اسنادی، بررسی‌های میدانی و تکمیل پرسش‌نامه و به کمک نرم‌افزار SPSS مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد که فرض برابری شاخص‌های ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی در مؤلفه‌های بهداشتی و درمان، تفریح و اوقات فراغت، سرمایه اجتماعی و مسکن در آزمون t دو نمونه‌ای تایید گردیده و برای مؤلفه‌های آموزش، اشتغال، درآمد، زیرساخت‌ها و تسهیلات رد شده است. در این راستا بین میزان کیفیت عینی زندگی روستاییان (شاغل در شهرک صنعتی) در قبل و بعد از اشتغال در شهرک صنعتی، تفاوت معناداری وجود دارد، زیرا ۱۳۵ نفر(۳۲/۸۱ درصد)، از پاسخ‌دهندگان اعلام داشتند که کیفیت زندگی آن-ها بعد از اشتغال در شهرک بهبود یافته است آماره z با ۴۲۱/۸- و سطح معنی‌داری ۹۹ درصد نیز مؤید این مطلب است.

---

چکیده امروزه گردشگری به عنوان گسترده ترین صنعت خدماتی دنیا، جایگاه ویژه ای در عرصه های اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی به خود اختصاص داده است‌.‌ رشد و توسعه این صنعت در دهه‌های اخیر در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه سبب بازساخت و تغییرات اجتماعی، اقتصادی و محیطی گوناگونی در محیط و جامعه میزبان گشته است. یکی از این ابعاد بسیار مهم بحث تاثیر گردشگری بر روی کیفیت زندگی جامعه میزبان می باشد. که در این زمینه مطالعات اندکی انجام شده و به همین خاطر درک محدودی از این مقوله وجود دارد. نوشتار حاضر نیز با درک این موضوع سعی در بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان دارد و از این جهت شهر بندرترکمن را به عنوان نمونه مطالعاتی انتخاب نموده است. روش تحقیق تحلیلی- توصیفی می باشد و گردآوری اطلاعات از طریق پرسشنامه در یک نمونه ۳۷۵ نفری از ساکنین شهر بندرترکمن صورت گرفته است. فرایند محاسبات در این مقاله بر اساس روش تحلیل عاملی قرار دارد. به این منظور ۴۸ شاخص در ابعاد مختلف کیفیت زندگی انتخاب شدند که این شاخص ها به ۴ عامل تقلیل یافته اند و ۷/۷۷ درصد واریانس را در بر می گیرند. در بین ۴ عامل برتر به ترتیب نسبت تأثیرپذیری، عامل اقتصادی ۵۶/۲۸ درصد، عامل اجتماعی- فرهنگی ۴۴/۲۱درصد، عامل فیزیکی (مسائل زیست محیطی) ۱۷۳/۱۵ درصد، عامل فیزیکی (زیرساخت ها) ۵۹/۱۲ درصد از واریانس را تبیین می کنند.

---

نگاهی به مباحث مطرح در ادبیات شهرسازی سال‌های اخیر و نگارش مقالات و کتاب‌های متنوع و متعدد در زمینه «کیفیت محیط سکونت» نشانگر توجه متفکرین و نظریه‌پردازان شهری به این مفهوم می‌باشد. در این پژوهش با هدف تحلیل محیط‌های مسکونی مطلوب شهر اصفهان سعی بر آن شده که محیط‌های مسکونی مطلوب شهر و شاخص‌های تأثیرگذار بر کیفیت این محیط‌ها شناسایی شود و سپس پیشنهادهایی در راستای ارتقای کیفیت محیط‌های مسکونی ارائه شده است. لذا داده‌های تحقیق با پرسشنامه از مدیران ارشد شهرداری جمع‌آوری شده که با روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و با استفاده از تکنیک‌های تاپسیس و تحلیل خوشه‌ای (در نرم افزار SPSS) تجزیه و تحلیل شده‌اند. تکنیک تاپسیس محلات آبشار، ناژوان، مهرآباد، عباس آباد و دشتستان را به‌ترتیب به عنوان ۵ محیط مسکونی برتر در شهر اصفهان معرفی می‌کند. همچنین نتایج تحلیل خوشه‌ای محلات مسکونی مطلوب شهر اصفهان را از حیث شاخص‌های تحقیق در ۴ گروه مختلف جای می‌دهد. از میان عوامل مؤثر بر کیفیت محیط‌های مسکونی مطلوب، عامل پاکیزگی و رعایت بهداشت در محله به عنوان مهم‌ترین عامل و عامل دسترسی به مجموعه‌های تاریخی-فرهنگی از کم اهمیت‌ترین عوامل به حساب می‌آید. در نهایت با توجه به تأثیر عوامل مؤثر بر کیفیت محیط‌های مسکونی مطلوب، راهکارها در ۷ بخش جهت ارتقای کیفیت در محیط‌های مسکونی ارائه شده است.

---

امروزه بحث کیفیت زندگی در نواحی روستایی از اهمیت زیادی برخوردار است و مطالعات مختلفی در زمینه کیفیت زندگی در حوزه جغرافیا صورت گرفته است. با توجه به اهمیت بررسی کیفیت زندگی در نواحی روستایی این مقاله به دنبال بررسی عوامل موثر بر کیفیت زندگی نواحی روستایی در دهستان بدر است. روش تحقیق توصیفی پیمایشی می‌باشد که از ابزار پرسشنامه در آن استفاده شده است. روش کار نیز از طریق روش تحلیل مسیر و با هدف تعیین عوامل مستقیم و غیر مستقیم موثر بر کیفیت زندگی نواحی روستایی است. حجم نمونه نیز ۲۳۸ نفر بوده است. نتایج تحقیق نشان می دهند که سن، بار تکفل، دارایی خانوار، رضایت‌مندی، جمعیت روستا به شکلی مستقیم بر کیفیت زندگی اثر می‌گذارند و فاصله روستا از شهر، درآمد ماهیانه، تعداد افراد شاغل و نوع شغل به­طور غیر مستقیم بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی موثر هستند.

---

به­علت تغییرات سریع در تکنولوژی و تغییر از یک محیط محلی به یک محیط جهانی، شهرها مجبور به رقابت با یکدیگر به منظور این که یک مقصد گردشگری جذاب باشند، هستند. امروزه رضایت گردشگر از کیفیت محصول گردشگری یک مقصد عاملی تعیین کننده برای موفقیت در دنیا رقابتی صنعت گردشگری است، چرا که آن بر مصرف کالاها و خدمات در تعطیلات، شهرت، اعتماد و رفتار آینده (ارائه نقل قول مثبت از مقصد، بازدید دوباره و پیشنهاد مقصد به دیگران) مؤثر است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر ارزیابی رضایت گردشگران از کیفیت محصول گردشگری و رفتارهای آینده گردشگر در ائل گلی تبریز است. پژوهش حاضر بر پایه روش توصیفی-تحلیلی و همبستگی است. جامعه آماری پژوهش گردشگران داخلی در پارک ائل گلی تبریز بوده­اند که تعداد ۲۰۰ گردشگر به­عنوان اعضای نمونه انتخاب شدند. علاوه براین، توزیع پرسشنامه­ها بین آن­ها به روش نمونه­گیری در دسترس بوده است. باید افزود، به منظور تحلیل داده­ها از نرم افزار SPSS نسخه ۲۲ استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر آن است؛ (۱) مطابق با دو آزمون یومن-ویتنی وتی نمونه­های مستقل تفاوت محسوسی بین گردشگران درباره جذابیت، علاقه به تفریح و احساس امنیت تجربه شده از ائل گلی مشاهده نمی­شود، (۲) مطابق با آزمون تی تک نمونه­ای، گردشگران از تسهیلات، دسترسی، جاذبه، هزینه­های صرف شده و تصویر استنباط شده از ائل گلی رضایت کامل دارند و (۳) تحلیل رگرسیون خطی ساده بیانگر تأثیر معنی­دار و مثبت رضایت گردشگر بر ارائه نقل و قول­های مثبت از مقصد، پیشنهاد مقصد به دیگران و تصمیم به بازدید دوباره از مقصد است. در پایان تحقیقات آینده ارتباط بین تصویر از مقصد، ویژگی­های دموگرافیکی-اجتماعی، مدت اقامت، ملیت، نژاد، خلاقیت و فناوری ارتباطات و اطلاعات با تمایلات رفتاری آینده گردشگران را در این مقصد باید مورد مطالعه قرار دهند.

---

---

عدالت فضایی یکی از مهم‌ترین مسائلی است که امروزه ذهن بسیاری از برنامه ریزان شهری را به خود اختصاص داده است. جدایی‌گزینی‌های شهری یکی از عواملی است که مانع از تحقق عدالت فضایی در سطح کلان‌شهرها می‌شود و زمینه را برای تجمع گروه‌ها با ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی مشابه در یک محدوده فراهم می‌کند. گاهی اوقات این امر منجر به جدایی گروه‌های محروم و مرفه در سطح شهر شده و مانع از تماس‌های بین طبقاتی که زمینه‌ساز افزایش محرومیت، فقر و بزه‌کاری می‌باشد؛ می‌شود. هدف این پژوهش بررسی الگوهای فضایی جدایی‌گزینی در شهر مشهد به عنوان دومین کلان‌شهر ایران می‌باشد. به همین منظور با توجه به اینکه مسکن یک نمود کالبدی از ویژگی‌های اقتصادی و اجتماعی خانوارهای ساکن در آن می‌باشد و خود یک نقش مهم و کلیدی در شهر ایفا می کند ، شش متغیر بعد خانوار، مساحت منازل مسکونی، تعداد اتاق در واحد مسکونی، کیفیت ساختمان‌ها، طول عمر آن‌ها و وضعیت مالکیت واحدهای مسکونی به منظور سنجش میزان جدایی‌گزینی‌های گروه‌های مختلف اجتماعی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان می‌دهد که کیفیت منازل مسکونی شهر مشهد در مقایسه با سایر متغیرها بالاترین میزان جدایی‌گزینی چند گروهی را به خود اختصاص داده است و از ناهمگونی بالایی برخوردار است. علاوه بر این نتایج نشان می‌دهد که با افزایش مساحت واحدهای مسکونی تعداد اتاق در واحد مسکونی افزایش می‌یابد حال آنکه با توجه به اینکه گروه‌های محروم قادر به زندگی در مناطق مرفه شهر نمی‌باشند برای اینکه بتوانند با هزینه کمتر مساحت بیشتری برای زندگی داشته باشند نواحی شرقی شهر را که در مقایسه با نواحی غربی از مساحت تفکیک و قیمت زمین پایین‌تری برخوردار هستند را برای زندگی انتخاب می‌کنند؛ همین امر منجر به افزایش بعد خانوار علی‌رغم کاهش مساحت واحدهای مسکونی می‌شود.

---

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر پروژه‌های آبخیزداری بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی شهرستان بابل انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق را ۵۲۲۵ نفراز سرپرستان خانوار در ۸ روستای هدف پروژه‌های آبخیزداری در شهرستان بابل تشکیل دادند که از طریق فرمول کوکران ۳۰۰ نفر به عنوان نمونه‌های این تحقیق انتخاب گردید. نمونه‌ها از طریق انتساب متناسب در بین سه گروه روستا با اقدامات پیشرفته، متوسط و ضعیف آبخیزداری انتخاب شدند. نمونه‌گیری دورن روستاها به شیوه تصادفی ساده بود. ابزار جمع‌آوری اطلاعات پرسشنامه بود که روایی صوری و محتوایی آن بر اساس نظر کارشناسان محلی و اساتید دانشگاهی تأیید شد و پایایی آن از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای سازه‌های مختلف تحقیق بین ۶۸/۰ تا ۹۶/۰ مورد تأیید قرار گرفت. نتایج آزمون t تک نمونه‌ای نشان داد که در گروه روستاهای با اقدامات آبخیزداری پیشرفته و متوسط سطح کیفیت زندگی کمتر از حد متوسط است. در حالی که در گروه روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف سطح کیفیت زندگی بیشتر از حد متوسط است. مولفه‌های چهارگانه کیفیت زندگی از طریق آزمون F مستقل بین سه گروه روستاها مقایسه شد. نتایج نشان داد که وضعیت مولفه اقتصادی و فیزیکی- کالبدی و محیطی-حفاظتی در روستاهای با اقدامات آبخیزداری ضعیف بهتر از دو گروه دیگر است. در حالی که نتایج ارزیابی مولفه اجتماعی نشان داد که وضعیت در روستاهای با اقدامات آبخیزداری پیشرفته بهتر از دو گروه دیگر است. نتایج این تحقیق بیانگر عدم تأثیر اجرای پروژه‌های بزرگ آبخیزداری با تأثیر بلندمدت بر کیفیت زندگی در نواحی روستایی است. به علاوه پروژه‌های کوچک بیولوژیکی که تأثیر عینی و محسوسی بر فعالیت‌های معیشیتی دارند بیشتر بر سطح کیفیت زندگی روستاییان تأثیر داشته است.

---

چکیده
 داشتن کیفیت زندگی مطلوب، همواره آرزوی بشر بوده و هست.در سال های اخیر مطالعات کیفیت زندگی در محیط های شهری به طور قابل توجهی از سوی اندیشمندان علوم شهری مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است. در تعریفی کلی می توان کیفیت زندگی را یک اصطلاح کلی مفهومی برای نشان دادن چگونگی برآورده شدن نیازهای انسانی و هم چنین معیاری برای ادراک رضایت و عدم رضایت افراد و گروه‌ها ازابعاد مختلف زندگی دانست. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی کیفیت زندگی شهری با استفاده از شاخص های ذهنی از دیدگاه ساکنان شهر کرمان و ارزیابی میزان رضایت آنها از زندگی شهری است. روش تحقیق در این پژوهش از لحاظ هدف «کاربردی» و از نظر روش مطالعه، «توصیفی – تحلیلی » است و جمع‌آوری اطلاعات و داده‌ها به دو صورت« اسنادی و پیمایشی(پرسشنامه)» انجام پذیرفته است. حجم نمونه با توجه به جمعیت شهر و با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۴ نفر بدست آمده است و روایی گویه‌های پرسشنامه توسط تعدای از کارشناسان و اعضای هیئت علمی دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت و همچنین برای بررسی پایایی ابزار تحقیق نیز از روش انجام پیش‌آزمون و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب آلفای کرونباخ برای مجموع شاخص‌های پرسشنامه برابر ۰,۷۹۱ محاسبه شد که نشان‌دهندۀ پایایی مناسب و قابل قبول ابزار پرسشنامه است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که متغیرهای سلامت روانی، بعد حمل و نقل، بعد اقتصادی، سلامت جسمانی، سلامت محیطی و سلامت اجتماعی به ترتیب با میزان ۳۹۵/۰، ۲۷۱/۰، ۲۵۴/۰، ۲۲۷/۰، ۲۱۳/۰ و ۱۵۶/۰ بیشترین تأثیرات را در بالا رفتن میزان کیفیت زندگی در سطح شهر کرمان داشته‌اند.

---

مقاله حاضر با هدف بررسی متغیرهای مؤثر بر رضایت مندی شهروندان از کیفیت محیط زندگی در مراکز تجاری- تاریخی کلانشهرها از دیدگاه ساکنین آن با نمونه موردی کلانشهرهای اصفهان و تبریز، به دنبال تبیین علمی تر و نگاه کارشناسانه تر بر عوامل کیفیت محیط می باشد. بر این اساس با توجه به مطالعه ادبیات نظری مربوط به کیفیت محیط، چارچوب مفهومی متشکل از عوامل شانزده گانه، برای بررسی تدوین و مبانی تحقیق و تحلیل قرار گرفته است. نوع پژوهش، از نظر هدف کاربردی و توسعه ای، از لحاظ روش انجام تحقیق، توصیفی- تحلیلی می باشد. ویژگی های سن، جنس، سطح تحصیلات، رضایت اقتصادی و وضعیت سلامت به عنوان ویژگی های فردی و مستقل در این راستا شناسایی شده اند، تا تأثیرشان بر رضایتمندی از کیفیت محیط زندگی و هریک از عوامل شانزده گانه آن به عنوان متغیرهای وابسته مورد تحلیل قرار گیرد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران با در نظر گرفتن فرضیه حداکثر ناهمگنی، برای مجموع دو محدوده مورد نظر ۷۶۸ محاسبه شد. به منظور تحلیل داده‌ها، روش‌های آماری نظیر توزیع فراوانی، آزمون تک نمونه ای T، ضریب همبستگی اسپیرمن، فی و کرامر به کار رفت که بدین منظور از نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج نشان می دهد که میزان رضایت شهروندان از کیفیت محیط در حد مطلوبی قرار ندارد. در ارتباط با میزان آزمون T تک نمونه ای در هر دو محدوده مورد بحث، تفاوت بگونه ای می باشد که حتی می توان از در نظر گرفتن اختلاف مقدار محاسبه شده (۰۱/۰) نیز صرف نظر کرد. به هر حال با توجه به تفاوت های جغرافیایی و فرهنگی نسبی بین ساکنین مرکز تجاری- تاریخی دو کلانشهر اصفهان و تبریز، علت این موضوع را می توان در تفاوت های فردی وابسته به صفات اجتماعی- اقتصادی بررسی کرد. نتایج این بررسی ها نشان می دهد که متغیر جنسیت و رضایت مالی شهروندان ساکن در مراکز تجاری- تاریخی در ادراک محیط آنان موثر است که در دو جامعه مورد اشاره مورد آزمون قرار گرفته و تأیید می شود. تأثیر میزان تحصیلات در ادراک محیطی ساکنین تنها در کلانشهر تبریز تأیید می شود.

---

شهرداری‌ها به عنوان یک نهاد مهم خدمات رسانی در شهرها، باید یک کنش دو جانبه ایجاد کنند و به نسبتی که خدمات رسانی می‌کنند به دنبال رضایت و کیفیت خدمات ارائه شده هم باشند.زیرا با افزایش کیفیت خدمات رضایت شهروندان بالا رفته و از این طریق اثر بخشی مدیریت شهری ارتقاء می یابد. از این رو پژوهش حاضر با هدف بررسی و سنجش کیفیت خدمات شهرداری در مناطق ۲ و ۴ شهر کرمان با مدل سروکوال می باشد.روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی است. با توجه به موضوع تحقیق و منطقه مورد مطالعه روش گردآوری داده ها زمینه یابی(تحقیق پیمایشی) انتخاب شده، روش نمونه گیری تصادفی و جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه استاندارد سروکوال در ۵ شاخص(عوامل ملموس ومحسوس، قابلیت اطمینان و اعتماد، پاسخگویی و مسولیت پذیری،تضمین و قابلیت اعتماد ودر نهایت همدلی و توجه) انجام گرفته است. جامعه آماری تعداد ساکنان مناطق دو و چهار شهر کرمان می باشد حجم نمونه اقتباس شده از فرمول کوکران ۳۸۴ پرسشنامه می‌باشد. تجزیه تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارSPSS انجام شد.نتایج تحقیق در قالب آزمون یومن ویتنی در سوال اول نشان داد که بیشترین تفاضل و شکاف در منطقه ۲ و ۴ شهر کرمان مربوط به شاخص عوامل ملموس و محسوس و سپس شاخص تضمین و قابلیت اعتبار است. نتایج حاصل از آزمون فریدمن در ۵ مولفه مدل سروکوال در مناطق ۲ و ۴ شهر کرمان نشان داد که این شاخص‌ها از ارزش و اولویت یکسانی در بین شهروندان مناطق برخوردار نیستند بطوریکه در منطقه ۴ شهر کرمان شاخص همدلی و توجه با میانگین(۴,۱۸)از بیشترین اهمیت و شاخص عوامل ملموس و محسوس با میانگین(۲.۳۱)ازکمترین اهمیت برخوردار بوده،و در منطقه ۲ شهر کرمان شاخص تضمین و قابلیت اعتبار با میانگین(۳.۳۹)از بیشترین اهمیت و شاخص قابلیت اطمینان و اعتماد با میانگین(۲.۱۱)از کمترین اهمیت در بین شهروندان برخوردار بوده‌ است.

---

یکی از روش‌های معمول برای تشخیص تغییرات آب و هوایی و آب‌شناسی، تحلیل روند در سری زمانی است. در این مطالعه روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی محدوده‌ی مطالعاتی خاش براساس اطلاعات ۱۷ ایستگاه (۱۳ چاه و ۴ قنات) در دوره‌ی آماری ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۲ به کمک آزمون‌های ناپارامتری اسپیرمن و مان- کندال مورد ارزیابی قرار گرفت. شیب خط روند برای همه‌ی متغیرها با استفاده از تخمین‌گر شیب سن محاسبه شد. خصوصیات کیفی بررسی شده شامل خاصیت اسیدی (pH)، هدایت الکتریکی (EC)، سدیم (Na⁺)، درصد سدیم (Na%)، نسبت جذب سدیم (SAR)، سولفات (SO_۴^-۲)، بی‌کربنات (HCO_۳^-)، کلر (Cl^-)، منیزیم (Mg^۲+)، کلسیم (Ca^۲+)، پتاسیم (K⁺)، مجموع کاتیون‌ها، مجموع آنیون‌ها، سختی کل (TH) و مقدار کل مواد جامد حل شده در آب (TDS) بودند. نقشه‌های توزیع مکانی متغیرهای کیفی به روش کریجینگ با استفاده از نرم‌افزار ArcGIS تولید گردید. نتایج نشان داد که روش‌های به­کار برده شده در این تحقیق، در تشخیص ایستگاه‌هایی که کیفیت آب آن‌ها دچار افت بیشتری شده است، از عمل‌کرد مشابهی برخودارند. از بین متغیرهای مورد بررسی، EC و TDS در اکثر ایستگاه‌ها روند افزایشی داشتند. کیفیت آب زیرزمینی در ایستگاه‌های شماره‌ی ۱۰ و ۱۶ دارای بیش‌ترین روند معنی‌دار مثبت بود. میانه شیب خط روند در ۷۰ درصد از نمودارهای رسم شده مثبت بود. همچنین براساس نقشه­های پهنه­بندی، مقادیر متغیرهای Na%، SAR، pH و HCO_۳^۲+ در سال ۱۳۹۲ نسبت به ۱۳۸۴ در منطقه افزایش داشته‌اند. به­طور کلی نتایج تحقیق حاکی از افت کیفیت آب زیرزمینی در منطقه مورد مطالعه طی سال‌های اخیر می­باشد. لذا ارائه راه­کارهای مناسب مانند مدیریت و کنترل برداشت از آب‌های زیرزمینی برای جلوگیری از کاهش کیفیت آب زیرزمینی در منطقه ضروری به­نظر می­رسد.

---

آلودگی منابع آب زیرزمینی در حال حاضر یکی از مهم­ترین مسائل زیست­محیطی محسوب می­شود. با توجه به کاربری‌های متعدد حوضه آبخیز پیرانشهر (مساحت حدود ۲۳۳۸۵ هکتار) در استان آذربایجان غربی این آبخیز به‌عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گردید. در این مطالعه، از ۱۴۵ چاه آب‌زیرزمینی چاه مقادیر آلاینده‌های کیفی در سطح آب‌های زیرزمینی آبخیز مذکور نمونه‌برداری شد. پس از بررسی واریوگرام و مشخص شدن مکانی بودن تغییرات پارامترهای مورد بررسی، اقدام به میان‌یابی پارامترها به روش‌های مختلف درون­یابی فوق‌الذکر شد، بدین ترتیب نقشه پراکنش مکانی آن‌ها نیز تهیه شد. با استفاده از ریشه دوم میانگین مربع خطا، بهترین مدل ارزیابی با کمترین مقدار این پارامتر انتخاب شد. نتایج نشان داد که پارامترهای سختی کل، منیزیم، کلسیم و اسیدیته با استفاده از روش تخمین‌گر توابع شعاعی و پارامتر سدیم با استفاده از روش عکس فاصله و پارامتر کل مواد جامد محلول با استفاده از کریجینگ نمایی و نیترات با استفاده از کریجینگ معمولی کمترین مقدار ریشه دوم میانگین مربع خطا را داشته است. همچنین نتایج نقشه‌های به‌دست آمده از زمین­آمار نشان داد که همه پارامترها به جز دو پارامتر سدیم و سختی در کل منطقه برای شرب بدون محدودیت هستند. توزیع مکانی نیترات در آب زیرزمینی منطقه نشان می­دهد که غلظت نیترات در مناطق با قابلیت نفوذ بالا و کاربری کشاورزی و اراضی بایر (شرق و جنوب حوضه) بالاترین مقادیر را داشته است. نتایج نشان می­دهد که آب منطقه به سمت کیفیت نامطلوب پیش می­رود که نتیجه برداشت بیش از حد برای مصارف کشاورزی منطقه است.

 واژه‌های کلیدی: کیفیت آب، روش­های زمین­آماری، کریجینگ معمولی، پیرانشهر، ISIRI.

---

ارزیابی کیفیت آب‌های زیرزمینی برای مدیریت صنعت کشاورزی و با هدف استفاده از این منابع در کشاورزی از اهمیت خاصی برخودار است. هدف این پژوهش بررسی تأثیر افت سطح ایستابی بر کیفیت آب زیرزمینی دشت مرند با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) برای آب مورد نیاز کشاورزی می‌باشد. در این پژوهش، دوره‌های متوالی خشکسالی هیدروژئولوژی با استفاده از شاخص خشکسالی SWI در ۶ بازه زمانی(۶، ۹، ۱۲، ۱۸، ۲۴ و ۴۸ ماهه) در دشت مرند واقع در استان آذربایجان شرقی، بررسی شد. برای این منظور، داده‌های مربوط به پارامتر‌های کیفیت ۷۰ حلقه چاه بهره‌برداری و داده‌‌های ماهانه سطح آب ۲۳ چاه پیزومتری در دوره آماری (۹۰-۱۳۸۰) استفاده شد. نقشه‌های مربوطه با استفاده از نرم‌افزار Arc GIS و با روش کریجینگ تهیه و ترسیم شدند. نتایج بررسی خشکسالی آب‌های زیرزمینی نشان داد که خشکسالی‌ آب‌های زیرزمینی به طور تصادفی در منطقه رخ نداده و تمرکز آن‌ در غرب آبخوان بیش از شرق آن بوده است. نتایج بررسی بر اساس شاخص‌های قابلیت هدایت الکتریکی (EC)، نسبت جذب سدیم (SAR) و کلر(CL)، نشان داد که از مرکز آبخوان به طرف خروجی از کیفیت آن‌ها کاسته شده، به طوری که در انتهای آبخوان به آب‌های خیلی شور تبدیل می‌گردند. این وضعیت در دوره‌هایی که برداشت از آبخوان افزایش یافته است بسیار تشدید شده است. بررسی مقادیر کیفیت آب برای مصارف کشاورزی بر مبنای دیاگرام ویلکاکس نشان داد که در خشکسالی هیدروژئولوژیک ۹۰-۱۳۸۹ حدود ۴۴ درصد آب‌های زیرزمینی دشت مرند دارای کیفیت خیلی شور می-باشند.

---

کیفیت زندگی یکی از عواملی است که امروزه در مطالعات شهری جایگاه ویژه‌ای دارد. تلاش در جهت بالا بردن کیفیت زندگی و رضایتمندی از آن در عرصه بافت‌های ناکارآمد شهری به‌ویژه در کلان‌شهرها به دلیل اینکه با معضلی به نام فرسودگی روبرو گشته‌اند و این معضل باعث آسیب‌پذیری و نارضایتی شدید از سطح کیفیت زندگی در این بافت‌ها گردیده است، اکنون به یک اضطرار و ضرورت تبدیل گشته است. بنابراین در این مقاله ، هدف شناسایی و سنجش میزان تأثیرگذاری مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت زندگی در بافت‌های ناکارآمد منطقه ۱۲ شهر تهران در راستای تقویت و افزایش سطح کیفیت محیط زندگی در این بافت‌ها است. بر این اساس مبنای سنجش کیفیت زندگی در بافت ناکارآمد منطقه ۱۲ شهر تهران، معیار رضایتمندی از کیفیت زندگی در این بافت‌ها از دیدگاه ساکنین است. برای سنجش میزان اثرگذاری مؤلفه‌های مؤثر بر کیفیت زندگی از روش‌های آماری نظیر آزمون T، رگرسیون چند متغیره و روش تحلیل مسیر (Path analysis) استفاده‌شده است. روش این پژوهش، ازلحاظ هدف «کاربردی» و ازنظر روش مطالعه «توصیفی- تحلیلی» است و جمع­آوری اطلاعات و داده­ها به دو صورت اسنادی- پیمایشی و قیاسی- استقرایی است. حجم نمونه موردمطالعه در این پژوهش با توجه به جمعیت بافت‌ ناکارآمد منطقه ۱۲ شهر تهران و با استفاده از فرمول کوکران ۳۸۴ نفر به‌دست‌آمده است و روایی مؤلفه های پرسشنامه توسط تعدادی از کارشناسان و اعضای هیئت‌علمی دانشگاه مورد تأیید قرار گرفت و همچنین برای بررسی پایایی ابزار تحقیق نیز از روش انجام پیش‌آزمون و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است که این ضریب برای مجموع شاخص های پرسشنامه ۷۹۱/۰ محاسبه شد که نشان دهنده پایایی مناسب و قابل قبول ابزار پرسشنامه است و اعتبار سازه ای آن با تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که وضعیت رضایت از مؤلفه های مسکن، کالبدی- فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی، حمل و نقل، محیطی و خدماتی معنادار بوده و نشان از سطح پایین کیفیت در این شاخص ها دارد. به نحوی که عامل مسکن، کالبدی، محیطی و اقتصادی بیشترین تأثیر را در میزان رضایتمندی از کیفیت زندگی بافت ناکارآمد منطقه ۱۲ شهر تهران دارا هستند.
 

---

از وظایف عمده­ی شهرداری­ها حل مسائل زیست محیطی و تبدیل محیط شهری به محیط سالم و قابل زیست برای ساکنان آن است. در بخش اول این پژوهش با استفاده از مدل سروکوال، کیفیت خدمات فضای سبز با استفاده از ۲۷ گزاره و در پنج بُعد بررسی شد. برای تحلیل ابعاد کیفیت خدمات از آزمون ویلکاکسون استفاده شد. با توجه به نتایج این آزمون، بین اهمیت عوامل مؤثر بر کیفیت فضای سبز از نظر شهروندان و رضایت مندی آن‌ها از این عوامل تفاوت معنی‌دار وجود دارد. بررسی نتایج نشان می­دهد کمترین میزان رضایت مربوط به کیوسک‌های مطبوعات، بوفه‌ها، سرویس‌های بهداشتی، رختکن لباس ورزشی، امکانات نورپردازی، غرفه‌های ارائه محصولات فرهنگی و امنیت بوستان‌ها است. رضایت بیشتر شهروندان از این طریق قابل تامین است. در بخش دوم تحقیق، ابتدا بوستان‌های منطقه ازنظر دو جنبه ظاهر فیزیکی بوستان و عملیات نگهداری بوستان مورد ارزیابی کیفی قرار گرفتند. سپس با استفاده از روش تحلیل رابطه‌ای خاکستری (GRA)، رتبه بندی شدند. نتایج نشان داد که بوستان‌های ابوذر، جهاد و زمزم دارای بالاترین رتبه و بوستان­های میخک، آفتاب و جوانان دارای پایین‌ترین رتبه هستند. در بخش سوم پژوهش، چگونگی بهره­برداری شهروندان از بوستان‌های منطقه شامل انگیزه، احساس، تعداد دفعات، زمان و مدت مراجعه موردمطالعه قرار گرفت. در کنار طبیعت بودن مهم‌ترین انگیزه‌ و فراموشی مشکلات و احساس راحتی مهم‌ترین احساسات شهروندان شهروندان منطقه از مراجعه به بوستان‌ها است. از طرف دیگر احساس تعلق به خود و آزادی کمترین درصد از احساسات شهروندان را به خود اختصاص داده است.

---

شناخت تغییرات مکانی و زمانی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی تحت تاثیر تغییر اقلیم گام مهمی در در مدیریت حوزه­های آبخیز کوهستانی به ویژه در اقلیم مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شود. پارامترهای اقلیم آینده با استفاده از داده­های دمای حداقل، دمای حداکثر، بارش و ساعات آفتابی دوره پایه( ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۵) در دشت کشاورزی سیلاخور بروجرد، با مدل گردش عمومی جو HADCM۳ و مدل ریزمقیاس نمایی LARS-WG طبق دو سناریوی B۱ و A۲ پیش بینی شد. با استفاده از شاخص خشکسالی SPI، سالهای تر و خشک در دوره پایه تعیین و وضعیت خشکسالی آینده پیش بینی گردید. با استفاده از داده های کیفی آب ۱۸ چاه حوزه مورد مطالعه، توزیع پارامترهایTDS ،EC ،PH ، SAR با استفاده از چهار روش اصلی پهنه بندی در زمین آمار (IDW،RBF ، Kriging وCokriging) مورد بررسی قرار گرفت و نقشه­های پراکنش آنها تهیه و با استفاده از شاخص ریشه دوم میانگین مربع خطا (RMSE)، بهترین مدل انتخاب گردید. در آخر با استفاده از روش تحلیل عاملی و آنالیز واریانس اثر تغییر اقلیم و خشکسالی ها بر پارامترهای ژئوشیمیایی آب بررسی شدند. نتایج نشان داد که برای پارامترهای PH ، TDS، SAR و  ECبه ترتیب روش های کوکریجینگ معمولی، کوکریجینگ ساده، کوکریجینگ ساده و کوکریجینگ ساده مناسب تر بوده اند. در بین پارامترهای مورد بررسی TDS و EC بیشترین همبستگی را با دمای میانگین داشته و SAR همبستگی بالایی با پارامترهای اقیلمی نداشته است. پارامتر PH همبستگی منفی قوی و معنی­داری با دمای حداقل دارد. نتایج از عدم تاثیر معنی دار کلاس های خشکسالی و ترسالی بر کیفیت آب به غیر از  PH دارد. درحالیکه خشکسالی های شدید بر همه پارامترهای کیفی آب اثر معنی دار دارند. بررسی تغییر اقلیم نشان می دهد که با افزایش دمای حداقل و حداکثر در سال های آینده TDS و  ECافزایش وPH  کاهش می یابد.