---

چکیده در مجموعه نیازهای اولیه انسان، اسکان دومین نیاز حیثیتی او پس از پوشاک قرار می‌گیرد و اگر توسعه‌یافتگی یک جامعه روستایی را منوط به تأمین و افزایش عزت نفس عقلانی آن بدانیم، کیفیت و تداوم دسترسی افراد را به مسکن روستایی می‌توان یکی از ارکان توسعه روستایی دانست. در این مقاله سعی شده است شاخص درجه رفاه سکونتی خانوار برای مناطق روستایی استان‌های کشور در سال ۱۳۸۲ محاسبه شود، زیرا این شاخص یکی از شاخص‌های اساسی رفاه اجتماعی محسوب می‌گردد. تکنیک‌های مورد استفاده در این تحقیق، روش‌های تحلیل عاملی و تحلیل واریانس یک‌طرفه بوده است. در این محاسبه شاخص‌های اقتصادی، کالبدی و اجتماعی مرتبط با مسکن روستایی مورد بررسی قرار گرفته‌اند. استان‌های مازندران، ایلام، چهارمحال و بختیاری و اصفهان در بهترین وضعیت و استان‌های سیستان و بلوچستان، زنجان، کرمان و کرمانشاه در بدترین وضعیت از نظر شاخص درجه رفاه سکونتی خانوار قرار گرفته‌اند.

---

بهبود شرایط زیستی و دست‌یابی به زندگی بهتر از هدف‌های مهم زندگی بشر بوده است. پس از قرن‌ها تلاش و کسب تجربه روی آوردن به صنعت به ویژه در کشورهای در حال توسعه، به عنوان رویکرد غالب از جایگاه ویژه‌ای برخوردار شده است. چرا که صنعت ضمن ایجاد اشتغال پایدار و دسترسی به رفاه بیشتر، بهبود کیفیت زندگی را برای روستاییان به همراه داشته است. در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی بر روی شهرک صنعتی خیام انجام گرفته، کیفیت عینی زندگی روستاییان نیشابور با استفاده از منابع اسنادی، بررسی‌های میدانی و تکمیل پرسش‌نامه و به کمک نرم‌افزار SPSS مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. یافته‌ها نشان می‌دهد که فرض برابری شاخص‌های ابعاد اجتماعی، اقتصادی و زیرساختی در مؤلفه‌های بهداشتی و درمان، تفریح و اوقات فراغت، سرمایه اجتماعی و مسکن در آزمون t دو نمونه‌ای تایید گردیده و برای مؤلفه‌های آموزش، اشتغال، درآمد، زیرساخت‌ها و تسهیلات رد شده است. در این راستا بین میزان کیفیت عینی زندگی روستاییان (شاغل در شهرک صنعتی) در قبل و بعد از اشتغال در شهرک صنعتی، تفاوت معناداری وجود دارد، زیرا ۱۳۵ نفر(۳۲/۸۱ درصد)، از پاسخ‌دهندگان اعلام داشتند که کیفیت زندگی آن-ها بعد از اشتغال در شهرک بهبود یافته است آماره z با ۴۲۱/۸- و سطح معنی‌داری ۹۹ درصد نیز مؤید این مطلب است.

---

هدف این تحقیق توصیفی-همبستگی اعتباریابی و پایایی­سنجی مقیاس اندازه­گیری اثرات خشکسالی با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی بود. جامعه آماری این تحقیق را تمامی سرپرستان خانوار در روستای سهرین تشکیل می­دادند (۶۰۳ =N) که با توجه به جدول کرجسی- مورگان، تعداد ۲۲۰ نفر از آنان از طریق روش نمونه­گیری تصادفی ساده برای انجام تحقیق انتخاب شدند. برای گردآوری داده‌ها از پرسشنامه استفاده گردید. اعتبار محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان مورد تایید قرار گرفت. به منظور بررسی اعتبار سازه (شامل اعتبار همگرا، تشخیصی و منطقی) و پایایی ابزار تحقیق و برآورد مدل اندازه­گیری پژوهش از تحلیل عاملی تاییدی از طریقنرم ­افزار AMOS_۲۰ استفاده شد. یافته­های پژوهش نشان داد که اهمیت هر چهار عامل بررسی شده در قالب مدل مفهومی پژوهش، بر اساس داده­های میدانی مورد تایید قرار گرفته (برازش مناسب مدل) و این عامل­ها شاملزیست­ محیطی، اقتصادی، اجتماعی-روانشناختی و اکولوژیکی دارای رابطه معنی­داری با سازه اصلی مورد مطالعه یعنی اثرات خشکسالی بودند. مدل/مقیاس توسعه داده شده در این مطالعه می­تواند در پژوهش­های آتی برای اندازه­ گیری/ سنجش اثرات خشکسالی در مناطق روستایی مورد استفاده قرار گیرد.

---

یکی از مهمترین عوامل موثر در ناپایداری سکونتگاه های روستایی در دهه های اخیر، تحولات ناشی از تغییر کاربری و پوشش زمین است. پایش الگوی پوشش زمین و شبیه سازی چگونگی تحولات آتی در طرح ریزی مدیریت منابع اکولوژیکی امری ضروری و حیاتی است. البته این موضوع در محیط طبیعی گیلان با توجه به شرایط جنگلی منحصربفرد، در پایداری سکونتگاههای روستایی نیز اهمیتی دوچندان دارد. در این پژوهش، تغییرات طبقات پوشش زمین نواحی روستایی در شرق گیلان(آستانه اشرفیه، سیاهکل، لاهیجان و لنگرود) به وسعت ۲۲۶۰ کیلومتر مربع در سه دوره زمانی پایش شده است. با بهره گیری از تصاویر TM-۱۹۸۹،  ETM-۲۰۰۰ و Land sat۸-۲۰۱۵ این پایش مورد پردازش قرار گرفت. بدین ترتیب ماتریس احتمال تغییرات طبقات پوشش های شش گانه شهری، شالیزار، باغات، منابع آبی، جنگل و فاقد پوشش برای پیش بینی تغییرات پوشش در سال ۲۰۳۰ میلادی(۱۴۰۹ شمسی)، مورد توجه قرارگرفت. در شبیه سازی و پیش بینی تغییرات پوششی نیز از مدل ترکیبی زنجیره مارکوف و سلولهای خودکار استفاده شده است. نتایج آشکارسازی تغییرات پوشش زمین در فاصله بین سالهای ۱۹۸۹(۱۳۶۸شمسی) تا ۲۰۱۵(۱۳۹۴ شمسی) نشان می دهد که مساحت پوشش های شالیزار، جنگل و فاقد پوشش کاهش یافته و مساحت پوشش های شهری و باغات افزایش پیدا کرده است. با توجه به روند یابی صورت گرفته؛ در صورتیکه در سیاست گذاری حفاظت از منابع، اقدامات اساسی صورت نپذیرد، ناپایداری سکونتگاه های روستایی تشدید می یابد. نتایج شبیه سازی در آینده نیز این موضوع را تایید می نماید زیرا ارزیابی ها نیز نشان می دهد که در سال۲۰۳۰ (۱۴۰۹ شمسی)، کاهش ۸۰۰۰ هکتاری پوشش شالیزار و افزایش ۵۳۰۰ هکتاری پوشش شهری و ۴۵۰۰ هکتاری پوشش باغات را شاهد خواهیم بود .