[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
ثبت نام و اشتراک::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
بایگانی مقالات زیر چاپ::
DOI::
OPEN ACCESS::
::
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
آمار نشریه
مقالات منتشر شده: 644
نرخ پذیرش: 21.8
نرخ رد: 78.2
میانگین داوری: 307 روز
میانگین انتشار: 626 روز
..
آمار عمومی نشریه
آمار عمومی نشریه
..
تعداد دورها                          23
تعداد شماره‌ها 83
 تعداد مقالات 4001
 تعداد مشاهده مقاله 11748252
 تعداد مقالات ارسال شده در یکسال اخیر 3230
 تعداد مقالات پذیرفته شده  637
 درصد پذیرش 30
 زمان پذیرش (روز) 120
 تعداد پایگاه های نمایه شده 9
 h.index 3
میانگین بازه زمانی فرایند داوری 30
:: دوره 21، شماره 76 - ( 10-1400 ) ::
جلد 21 شماره 76 صفحات 195-181 برگشت به فهرست نسخه ها
به کارگیری روش دلفی به منظور غربالگری عوامل مؤثر در تاب‌آوری منابع آب در حوزه های آبخیز
مهری نیک رنجبر1 ، فرزام بابایی سمیرمی* 2، سید علی جوزی3 ، افشین دانه کار4 ، رضا ارجمندی5
1- دانشجوی دکتری گروه مدیریت محیط‌زیست، دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
2- گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران. (نویسنده مسئول).
3- گروه محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران.
4- گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
5- گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات، تهران، ایران.
چکیده:   (3400 مشاهده)
امروزه به دلیل وجود تنش آبی ناشی از کاهش بارندگی و بروز خشکسالی در کشور از یک سو و رشد مصرف بی رویه از منابع محدود آبی از سوی دیگر، تدوین و توسعه راهکارهایی در جهت بهبود برنامه‌ریزی، مدیریت، پایداری منابع آبی و اصلاح الگوی مصرف در کشور، امری ضروری به شمار می‏رود. یکی از کاربردی‏ترین روش‏ها در این خصوص، تعیین و تخمین میزان اثرگذاری عوامل مؤثر در تاب‏آوری منابع آبی کشور می‏باشد. پس از بررسی پژوهش‏های مرتبط، نتیجه حاصله آن شد که بیشترین تحقیقات انجام گرفته در این خصوص،
در جهت شناخت معیارهای مؤثر در ارزیابی، برنامه‌ریزی و پایداری سیستم‌های منابع آبی بوده و تاکنون پژوهش مجزایی در خصوص شناسایی معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در تاب‌آوری منابع آبی ایران انجام نشده است؛ لیکن با اتکا به نتایج حاصل از مقالات و مراجع معتبر، مشخص شد دستیابی به موثرترین عوامل در تعیین تاب‏آوری منابع آب، با استفاده از بکارگیری روش دلفی (به دلیل اعتبار علمی و قابلیت استفاده در سطوح مختلف) امکان‏پذیر است. بر این اساس مطالعه پیش‏رو، با هدف شناسایی، غربالگری و اولویت‏بندی معیارها و زیرمعیارهای تاب‏آوری با استفاده از روش دلفی نگارش شده است. مطابق با اولین گام روش دلفی، در ابتدا لیستی از معیارها و زیرمعیارها به کمک مرور پیشینه پژوهش انتخاب شد و سپس توسط گروهی 24 نفره از متخصصین محیط‏زیست و منابع آب (موسوم به خبرگان)، طی دو مرحله مورد سنجش قرار گرفت. نتیجه حاصل از این ارزیابی، تعیین 3 معیار اکولوژیکی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی به عنوان معیارهای اصلی و استخراج 9 معیار و 18 زیرمعیار می‏باشد. نتیجه آن شد که پس از انجام اولویت‏بندی زیرمعیارها براساس دو فاکتور درجه و درصد اهمیت، به ترتیب زیرمعیارهای آب سطحی(چشمه و رودخانه) و بارش با ضریب اهمیت 2.62 و2.28 بعنوان مهمترین و زیرمعیارهای نفوذپذیری (زه‏کشی) و دما به ترتیب ضریب اهمیت 1.23 و 1.31 بعنوان کم اهمیت ترین زیرمعیارها مشخص شدند. همچنین با نرمال‏سازی ضرایب بدست آمده برای هر یک از زیرمعیارها، فرمولی خطی جهت تخمین تاب‏آوری منابع آب ارائه گردید.امروزه به دلیل وجود تنش آبی ناشی از کاهش بارندگی و بروز خشکسالی در کشور از یک سو و رشد مصرف
بی رویه از منابع محدود آبی از سوی دیگر، تدوین و توسعه راهکارهایی در جهت بهبود برنامه‌ریزی، مدیریت، پایداری منابع آبی و اصلاح الگوی مصرف در کشور، امری ضروری به شمار می‏رود. یکی از کاربردی‏ترین روش‏ها در این خصوص، تعیین و تخمین میزان اثرگذاری عوامل مؤثر در تاب‏آوری منابع آبی کشور می‏باشد.
پس از بررسی پژوهش‏های مرتبط، نتیجه حاصله آن شد که بیشترین تحقیقات انجام گرفته در این خصوص، در جهت شناخت معیارهای مؤثر در ارزیابی، برنامه‌ریزی و پایداری سیستم‌های منابع آبی بوده و تاکنون پژوهش مجزایی در خصوص شناسایی معیارها و زیرمعیارهای مؤثر در تاب‌آوری منابع آبی ایران انجام نشده است؛ لیکن با اتکا به نتایج حاصل از مقالات و مراجع معتبر، مشخص شد دستیابی به موثرترین عوامل در تعیین تاب‏آوری منابع آب، با استفاده از بکارگیری روش دلفی (به دلیل اعتبار علمی و قابلیت استفاده در سطوح مختلف) امکان‏پذیر است. بر این اساس مطالعه پیش‏رو، با هدف شناسایی، غربالگری و اولویت‏بندی معیارها و زیرمعیارهای تاب‏آوری با استفاده از روش دلفی نگارش شده است. مطابق با اولین گام روش دلفی، در ابتدا لیستی از معیارها و زیرمعیارها
به کمک مرور پیشینه پژوهش انتخاب شد و سپس توسط گروهی 24 نفره از متخصصین محیط‏زیست و منابع آب (موسوم به خبرگان)، طی دو مرحله مورد سنجش قرار گرفت. نتیجه حاصل از این ارزیابی، تعیین 3 معیار اکولوژیکی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی به عنوان معیارهای اصلی و استخراج 9 معیار و 18 زیرمعیار می‏باشد. نتیجه آن شد که پس از انجام اولویت‏بندی زیرمعیارها براساس دو فاکتور درجه و درصد اهمیت، به ترتیب زیرمعیارهای آب سطحی(چشمه و رودخانه) و بارش با ضریب اهمیت 2.62 و2.28 بعنوان مهمترین و زیرمعیارهای نفوذپذیری (زه‏کشی) و دما به ترتیب ضریب اهمیت 1.23 و 1.31 بعنوان کم اهمیت ترین زیرمعیارها مشخص شدند. همچنین با نرمال‏سازی ضرایب بدست آمده برای هر یک از زیرمعیارها، فرمولی خطی جهت تخمین تاب‏آوری منابع آب ارائه گردید.
واژه‌های کلیدی: تاب‌آوری منابع آب، معیارهای زیست‌محیطی، روش دلفی، ضریب اهمیت، درصد اهمیت، درجه اهمیت.
متن کامل [PDF 872 kb]   (702 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1400/4/19 | پذیرش: 1400/9/9 | انتشار: 1400/12/15
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

nikranjbar M, babaei semiromi F, Jozi S, Danehkar A, Arjmandi R. Application of Delphi method to Prioritization effective factors in water resources resilience in watersheds. جغرافیایی 2021; 21 (76) :181-195
URL: http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-3883-fa.html

نیک رنجبر مهری، بابایی سمیرمی فرزام، جوزی سید علی، دانه کار افشین، ارجمندی رضا. به کارگیری روش دلفی به منظور غربالگری عوامل مؤثر در تاب‌آوری منابع آب در حوزه های آبخیز. فضای جغرافیایی. 1400; 21 (76) :181-195

URL: http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-3883-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 21، شماره 76 - ( 10-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
فضای جغرافیایی Geographic Space
Persian site map - English site map - Created in 0.21 seconds with 43 queries by YEKTAWEB 4657